Chuyến bay muộn vừa đến Nha Trang, một người đàn ông thấp đậm, rắn chắc đón chúng tôi tận sân bay. Siết tay chặt, anh giới thiệu là Nguyễn Văn Bách, thuyền trưởng tàu ngầm HQ-183 TP.HCM (thuộc Lữ đoàn tàu ngầm 189). Năm nay mới ngoài 40 tuổi nhưng anh Bách đã có hơn 24 năm trong quân ngũ.

Anh Bách chia sẻ, muốn gia nhập lực lượng hải quân đã ngặt nghèo, vào lực lượng tàu ngầm càng khó bội phần, bởi phải vượt qua nhiều bài kiểm tra thể lực, trình độ, kỹ năng rất nghiêm ngặt. Chỉ cần sơ sẩy một vòng là bị loại ngay.

Theo Trung tá Bách, bài kiểm tra lớn nhất là ngồi thưởng thức ghế xoay 30 vòng, vừa quay xuôi vừa quay đảo chiều, sau đó đứng dậy đi thẳng một quãng, rồi ngồi làm bài test nhanh về các kiến thức. “Với bài kiểm tra khắc nghiệt này nếu đứng dậy mà đi lảo đảo, đo não đồ không ổn định sau khi thưởng thức ghế xoay thì nguy cơ bị loại rất cao. Kết quả làm bài test nhanh không đạt yêu cầu cũng nằm trong vòng nguy hiểm”- anh kể.

Màn “tra tấn” thể lực khó quên nhất là chịu áp suất 5 atmotphe, tương đương áp suất của cột nước 50 m. Với một người bình thường lặn xuống độ sâu từ 5 đến 7 m tai đã lùng bùng, thậm chí có người rỉ máu tai. Nhiều người vượt qua nhiều vòng kiểm tra nhưng với bài kiểm tra này thì khó vượt qua nổi.

Ngoài ra, môn ngoại ngữ cũng là thử thách rất lớn với nhiều sĩ quan, bởi thời gian học chỉ có hai năm nhưng yêu cầu về khối lượng kiến thức rất lớn.

Anh Bách bảo gian khổ như vậy nhưng đời lính tàu ngầm cũng có nhiều dấu ấn đặc biệt mà không phải ai cũng có được. Dấu ấn thiêng liêng trong chuyến lặn đầu tiên xuống lòng biển của anh em tàu ngầm là phải uống cạn nửa lít nước biển mà không được rớt một giọt, nếu không sẽ phải uống lại từ đầu. “Tục uống nước biển đối với lực lượng tàu ngầm như lời tuyên thệ chính thức trở thành sĩ quan tàu ngầm và trung thành khi tham gia lực lượng tàu ngầm. Tục này để ngầm hiểu vượt qua rủi ro để không phải uống nước biển thêm lần nữa và cũng nguyện cho tàu ngầm có số lần nổi, chìm ngang nhau” - Trung tá Bách chia sẻ.

Dấu ấn khó phai nhất là được tổ chức sinh nhật dưới lòng biển. Riêng anh Bách đã hai lần được làm sinh nhật tại tàu ngầm, lần đầu tiên tại biển Baltic Nga, độ sâu 50 m và lần thứ hai tại Việt Nam cũng ở độ sâu hàng chục mét.

Đại úy Hoàng Văn Đồng, phó thuyền trưởng tàu ngầm HQ-183 TP.HCM, thông tin thêm những lần sinh nhật dưới đáy biển là kỷ niệm khó quên nhất trên đời. Riêng sinh nhật thuyền trưởng ngoài quà tặng còn một giấy chứng nhận kèm lời chúc rất trang trọng, có tờ chứng nhận này sẽ rất tự hào. “Với cán bộ, sĩ quan khác thì đến dịp anh sinh nhật vẫn được tổ chức trang trọng và quà tặng dù chỉ là gói bánh, gói cà phê nhưng rất có ý nghĩa tinh thần và rất ấm áp. Đến nay đã có hàng chục sĩ quan được làm sinh nhật dưới lòng biển” - Đại úy Đồng nói.

Từ khi nhận tàu, kỷ niệm thiêng liêng nhất với lực lượng tàu ngầm là lễ thượng cờ, bởi thời khắc đó mang nhiều cảm xúc vừa tự hào vừa thiêng liêng nhưng cũng đầy quyết tâm. Anh Bách chia sẻ: “Hồi còn huấn luyện ở Nga, dù lúc đó tàu đã mang tên HQ-183 TP.HCM nhưng chưa có cảm giác thiêng liêng bằng. Khi đưa tàu về Việt Nam thực hiện chuyến đi biển đầu tiên thì cảm giác thiêng liêng, tự hào tràn ngập lòng ngực vì được làm chủ một con tàu hiện đại, vinh dự với Tổ quốc”.